Tachtig jaar Dodenherdenking: Een moment van stilte dat blijft spreken
Op 4 mei 2025 herdenken we in Nederland voor de 80e keer de slachtoffers van oorlog en geweld. Ook in Vijfheerenlanden staan we stil. Tachtig keer twee minuten stilte — een indrukwekkend getal, dat veel zegt over onze blijvende behoefte aan herinneren, eren en doorgeven. De Dodenherdenking is door de jaren heen veranderd, maar de kern is altijd hetzelfde gebleven: respect voor hen die hun leven gaven voor onze vrijheid.
Herdenken in de beginjaren
De eerste Dodenherdenking vond plaats in 1946, slechts een jaar na de bevrijding. In sobere bijeenkomsten, vaak op begraafplaatsen of bij monumenten, werden vooral militairen en verzetsstrijders uit de Tweede Wereldoorlog herdacht. Ook in onze regio stonden dorpen als Ameide, Vianen en Leerdam stil bij hun verloren zonen en dochters. Veelal waren het kleinschalige ceremonies, gedragen door lokale gemeenschappen.
Verbreding van de herdenking
In de decennia daarna verbreedde het perspectief van de Dodenherdenking. Sinds de jaren ’60 en ’70 werden ook burgerslachtoffers herdacht, en later volgden de slachtoffers van andere conflicten waar Nederland bij betrokken was, zoals Nederlands-Indië, Korea, Libanon, Srebrenica en Afghanistan. In Vijfheerenlanden kreeg deze verbreding een plek in nieuwe herdenkingsinitiatieven en monumenten, zoals het Indiëmonument in Leerdam.
Nieuwe generaties, nieuwe vormen
Waar vroeger de herdenking werd doorgegeven via persoonlijke verhalen van ooggetuigen, neemt nu een nieuwe generatie het herdenkingsvuur over. In scholen, jongerenprojecten en lokale initiatieven wordt actief nagedacht over wat herdenken betekent in deze tijd. Ook digitale vormen van herdenken, zoals livestreams en herdenkingspagina’s, hebben sinds de coronaperiode een vaste plek gekregen.
Stilte met betekenis
Toch blijft het hart van de herdenking ongewijzigd: om 20.00 uur is het stil. Twee minuten lang staan we samen stil bij het onzegbare. In dorpen als Lexmond, Hagestein, Meerkerk en Schoonrewoerd verzamelen inwoners zich nog steeds bij monumenten. Jong en oud, in regen of zon, omdat herdenken niet gebonden is aan leeftijd of mode — maar aan menselijkheid.
2025: een bijzonder jaar
De 80e Dodenherdenking markeert een belangrijk moment in onze geschiedenis. Het is een kans om stil te staan bij wat we door de jaren heen geleerd hebben, maar ook om te beseffen dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is. VHL Lokaal roept iedereen op om op 4 mei aanwezig te zijn bij een herdenking in de eigen kern. Laten we samen herdenken, in verbondenheid met elkaar en met hen die we niet mogen vergeten.
Want zolang we blijven herdenken, blijft vrijheid leven.
